Εισαγωγή στην Ορθοκερατολογία
Γράφει ο Ανδρόνικος Χρυσανθόπουλος,
Προπτυχιακός φοιτητής κατεύθυνσης Οπτικής & Οπτομετρίας
Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
Επιστημονική επιμέλεια:
Κωνσταντίνα Μπαχταλιά, M.Sc., Υ.Δ. του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής
Ο προσθιοπίσθιος άξονας σε ένα φυσιολογικό οφθαλμό είναι κατά μέσο όρο 22-241,2,3mm.Ταχεία αύξηση του αξονικού μήκους του οφθαλμού παρατηρείται στα πρώτα χρόνια της ζωής και στην εφηβεία.
Η ασύμμετρη αύξηση του αξονικού μήκους σε σχέση κυρίως με την καμπυλότητα και τη διαθλαστική ισχύ του κερατοειδούς του οφθαλμού οδηγεί στην εμφάνιση μυωπίας.
Η μυωπία παρουσιάζει σήμερα σημαντικό επιπολασμό σε ενήλικες και παιδιά17,18.
Η υψηλή μυωπία σχετίζεται με αυξημένο ρίσκο αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς, υαλοειδούς, αλλά, και με διαταραχές όπως το γλαύκωμα και η εκφύλιση της ωχράς.
Στο παρελθόν έχουν εφαρμοστεί πολλές μέθοδοι με στόχο την επιβράδυνση ή και την παύση της εξέλιξης της μυωπίας κυρίως σε παιδιά19 μεταξύ των οποίων είναι και η ορθοκερατολογία20.
Ορισμός & ιστορική αναδρομή
Η ορθοκερατολογία ή αλλιώς OrthoK είναι μια εναλλακτική μέθοδος διόρθωσης της διαθλαστικής ανωμαλίας με τη χρήση άκαμπτων φακών επαφής ειδικού σχεδιασμού που τροποποιούν προσωρινά την καμπυλότητα του κερατοειδούς (εικόνα 2), μεταβάλλοντας τη διαθλαστική του δύναμη21,22. Επιτυγχάνεται με αυτόν τον τρόπο η μείωση ή η εξάλειψη της μυωπίας και του αστιγματισμού21.
Η ορθοκερατολογία φαίνεται να έχει τις βάσεις της αρκετά πίσω στο χρόνο. Οι Κινέζοι είναι πιθανό να χρησιμοποιούσαν μικρά σακιά με άμμο τα οποία τοποθετούσαν πάνω στα μάτια ατόμων με κακή όραση, με στόχο την αλλαγή της καμπυλότητας του κερατοειδή και κατά συνέπεια της διάθλασης4. Η πρώτη ουσιαστική σκέψη για την ορθοκερατολογία έγινε περίπου το 19604. Τότε παρατηρήθηκε πως η παρατεταμένη χρήση σκληρών φακών επαφής σε άτομα με υψηλά διαθλαστικά σφάλματα έκανε τον χρήστη να παραπονιέται για κακή όραση με τα γυαλιά του. Επιπλέον, διαπιστώθηκε πως η συνταγή των γυαλιών ήταν πλέον πολύ δυνατή καθώς κατά τη διάρκεια της εφαρμογής ο φακός ασκούσε σημαντική τάση στον κερατοειδή προκαλώντας την παροδική μεταβολή της όρασης. Το 19894 αναπτύχθηκε ο πρώτος φακός επαφής αντίστροφης γεωμετρίας. Το 19984 παρουσιάστηκε η πρώτη μορφή ορθοκερατολογικού φακού επαφής και το 20024 πήρε έγκριση από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των Η.Π.Α (Food and Drug Administration, FDA).
Οι ορθοκερατολογικοί φακοί επαφής εφαρμόζονται κατά τη διάρκεια της νύχτας και όσο ο χρήστης κοιμάται προσφέροντάς του ποιοτική όραση την ημέρα, χωρίς την εξάρτησή του από άλλους φακούς επαφής ή γυαλιά οράσεως, όταν έχει επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Σε ποιούς απευθύνεται & τι διορθώνει
Η ορθοκερατολογία συνιστάται ιδιαίτερα σε μύωπες και κυρίως σε παιδιά (8-12 ετών)4,12. Ασθενείς με ήπια έως μέτρια μυωπία4,5,12,16 και χαμηλό αστιγματισμό5,12 είναι καλοί υποψήφιοι για τη διόρθωση με ορθοκερατολογικούς φακούς, με θετικά αποτελέσματα.
Σπάνια περιστατικά με μυωπία άνω των -6.00Ds4,9,12 μπορούν να διορθωθούν πλήρως και με ασφάλεια.
Καλύτερο αποτέλεσμα επιτυγχάνεται σε ευρήματα υποκειμενικής διάθλασης μεταξύ -0.75 DS και -4.50 DS και σε -1.50 DC σύμφωνα με τον κανόνα (WTR) έως και -1.00 DC παρά τον κανόνα (ATR) αστιγματισμό. Με τους σύγχρονους ορθοκερατολογικούς σχεδιασμούς εκτιμάται ότι μπορεί να γίνει διόρθωση έως και -2.50 DC (WTR) και -1.50 DC (ATR) αστιγματισμού.
Ιδανικοί υποψήφιοι θεωρούνται οι ασθενείς με αστιγματισμό ίσο με το μισό του σφαιρώματος της υποκειμενικής διάθλασης. Επιπλέον, ο αστιγματισμός της υποκειμενικής διάθλασης είναι προτιμότερο να αντιστοιχεί με αυτόν του κερατοειδικού αστιγματισμού ως προς τις διοπτρίες και τον άξονα για την αποφυγή υπολειπόμενου αστιγματισμού10.
| Ενδείξεις | Αντενδείξεις |
| Αθλητές, πιλότοι, στρατιωτικοί κλπ | Κακή υγιεινή |
| Υψηλή μυωπία | |
| Παιδιά & νεαροί έφηβοι | Μεγάλη κορική διάμετρος |
| Ήπια έως μέτρια μυωπία -0.75 DS και -4.50 DS | Εκτασίες |
| Αστιγματισμός -1.50 DC σύμφωνα με τον κανόνα (WTR) έως και -1.00 DC παρά τον κανόνα (ATR) | Ανεπάρκεια δακρυϊκού φιλμ, σύνδρομο ξηρού οφθαλμού |
| Δυσανεξία σε φακούς επαφής | |
| Ερεθισμένα μάτια ή μάτια με πόνο, κ.α. |
Τρόπος δράσης & αξιολόγηση
Ο ορθοκερατολογικός φακός επαφής στοχεύει στην αναδιαμόρφωση του κερατοειδούς προκαλώντας κεντρική επιπέδωση και περιφερική αύξηση της κυρτότητας προσφέροντας βελτιωμένη όραση χωρίς διόρθωση κατα την διάρκεια της ημέρας.
Κλινικές μελέτες δείχνουν ότι η εξέλιξη της μυωπίας επιβραδύνεται με τη χρήση των ορθοκερατολογικών φακών επαφής. Το αποτέλεσμα αυτό δεν οφείλεται μόνο στην παροδική επιπέδωση του κερατοειδή αλλά και στην επιβράδυνση της αύξησης του αξονικού μήκους με το χρόνο χρήσης των φακών23,24.
Τα νέα υλικά των άκαμπτων φακών επαφής με υψηλή διαβιβαστικότητα οξυγόνου, η χρήση της τεχνολογίας της τοπογραφίας κερατοειδούς και οι σχεδιασμοί αντίστροφης γεωμετρίας ευνοούν την ταχύτερη και πιο αποτελεσματική επιπέδωση του κερατοειδή.
Οι νέοι σχεδιασμοί αντίστροφης γεωμετρίας των ορθοκερατολογικών φακών περιλαμβάνουν μια βασική κεντρική καμπύλη η οποία εφαρμόζεται πιο επίπεδα από την κεντρική καμπυλότητα του κερατοειδή.
Eπιπλέον, μια πιο κυρτή αντίστροφης γεωμετρίας καμπύλη που εξασφαλίζει ομαλή μετάβαση προς τα εφαπτόμενα περιφερικά τμήματα του φακού. Η αντίστροφη γεωμετρία συμβάλλει σημαντικά στη συνολική επικέντρωση του φακού βελτιώνοντας το αποτέλεσμα της επιπέδωσης25.
Πρόκειται για μια σταδιακή διαδικασία με το τελικό αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται σε διάστημα περίπου 10-14 ημερών. Ο χρόνος που απαιτείται εξαρτάται από παράγοντες όπως, ο βαθμός του διαθλαστικού σφάλματος, η ποσότητα και η ποιότητα των δακρύων, το πάχος και ο βαθμός ακαμψίας του κερατοειδή, η σωστή χρήση των φακών και η σωστή και έγκαιρη αξιολόγηση της εφαρμογής.
Πριν την εφαρμογή απαραίτητη κρίνεται η πραγματοποίηση ενός πλήρους οπτομετρικού ελέγχου. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στον έλεγχο με τη σχισμοειδή λυχνία, στη διάθλαση και στην τοπογραφία. Είναι απαραίτητη η λεπτομερής εξέταση της σειράς των τοπογραφικών χαρτών που θα δώσουν σημαντικές πληροφορίες για την καμπυλότητα του κερατοειδούς, τη διαθλαστική δύναμη, την παχυμετρία και τη τη δακρυϊκή στοιβάδα. Με την επανάληψη της κάθε εξέτασης εξάγονται με τη μέγιστη ασφάλεια τα δεδομένα που θα οδηγήσουν στην επιλογή του κατάλληλου σχεδιασμού και της μεθόδου θεραπείας που θα επιλεγεί. Σε όλη τη διάρκεια της δοκιμαστικής περιόδου είναι σημαντική η τακτική επικοινωνία με το χρήστη ώστε να αξιολογείται η πορεία της μεθόδου και η οφθαλμική υγεία. Αρχικά η οπτική απόδοση μπορεί να μην είναι ικανοποιητική και η χρήση κάποιας διόρθωσης κατά την διάρκεια της ημέρας να κριθεί αναγκαία. Μετά τη σταθεροποίηση της όρασης σε 1-2 εβδομάδες8 οι ορθοκερατολογικοί φακοί επαφής χρησιμοποιούνται για 6-8 ωρες10 ανα 1-2 ημέρες10.
Οι οδηγίες χρήσης είναι εξατομικευμένες και μπορεί να διαφέρουν ανά περιστατικό. Καθοριστικό ρόλο στην πορεία της διόρθωσης έχει η συμμόρφωση του ασθενή με τους κανόνες προσωπικής υγιεινής και φροντίδας των φακών. Συνήθως προτιμάται χημικός καθαρισμός του φακού και εφαρμογή τεχνητών δακρύων πριν και μετά από κάθε εφαρμογή. Για τη διευκόλυνση του χρήστη το χρώμα των δύο φακών του ζεύγους μπορεί να διαφέρει ώστε να καθοδηγεί ως προς την εφαρμογή του σωστού οφθαλμού10. Το υλικό των άκαμπτων αεροδιαπερατών επιτρέπει το μεγάλο χρόνο ζωής των φακών χωρίς να είναι απαραίτητη η συχνή αντικατάστασή τους. Προϋπόθεση είναι ο τακτικός έλεγχος από τον εφαρμοστή, τουλάχιστον μια φορά σε διάστημα τριών μηνών χωρίς την ύπαρξη κάποιου συμπτώματος ή παθολογίας.
Πιθανές κλινικά σημαντικές επιπλοκές που σχετίζονται με τη χρήση των ορθοκερατολογικών φακών επαφής είναι η μικροβιακή κερατίτιδα και η χρώση του κερατοειδή26. Ο περιορισμός των επιπλοκών είναι αποτέλεσμα των καλύτερων υλικών, της εξέλιξης της τεχνολογίας αλλά και του συνδυασμού εμπειρίας και γνώσεων που κατέχει πλέον ο εφαρμοστής.
*παραδοχή: καθώς η χρήση ορθοκερατολογικών φ.ε. είναι συνηθέστερη στη μυωπία και για λόγους ευκολίας τα παραδείγματα δράσης αναφέρονται στη χρήση ορθοκερατολογικού φακού για την αντιμετώπιση της μυωπίας.
Συμπεράσματα
Η ορθοκερατολογία είναι μια υποσχόμενη μη χειρουργικά επεμβατική μέθοδος αντιμετώπισης διαθλαστικών ανωμαλιών και κυρίως της μυωπίας.
Αποτελεί λύση για τους διστακτικούς αλλά και τους ακατάλληλους υποψήφιους μιας επέμβασης με λέιζερ.
Προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια και σχετικά χαμηλό ρίσκο εμφάνισης επιπλοκών. Οι ορθοκερατολογικοί φακοί προσφέρουν τη δυνατότητα στο χρήστη μετά το τέλος της θεραπείας να επιστρέψει στα γυαλιά οράσεως και στους φακούς επαφής που είχε πριν την εφαρμογή της μεθόδου, δεδομένου ότι το αποτέλεσμα είναι αναστρέψιμο μέσα σε διάστημα ~ 90 ημερών8.
Μια επιπλέον σημαντική δυνατότητα που προσφέρει η μέθοδος Οrtho-Κ είναι ότι δεν αποκλείει την εφαρμογή διαθλαστικής χειρουργικής στη συνέχεια, υπό την προϋπόθεση ότι έχει αναστραφεί πλήρως το αποτέλεσμα της θεραπείας.
Είναι σημαντικό να αξιολογηθεί σωστά αν ο υποψήφιος μπορεί να ανταπεξέλθει στη διαδικασία με συνέπεια, επιμονή και συμμόρφωση με τους κανόνες υγιεινής και φροντίδας των φακών. Ο εφαρμοστής πρέπει να ενημερώνει λεπτομερώς τον ασθενή για τη διαδικασία και για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της μεθόδου με στόχο πάντοτε το καλύτερο αποτέλεσμα.
Βιβλιογραφία & λοιπές πηγές: 1. Richard S. Snell, Michael A. Lemp, επιμέλεια-πρόλογος: Παναγιώτης Σκανδαλάκης, Ιωάννης Βέργαδος, «κλινική Ανατομία», εκδόσεις «Π.Χ. Πασχαλίδης», Λευκωσία Κύπρος, 2006 2. Ευάγγελος Πατέρας, «Οπτομετρία 1», εκδόσεις «ΕΛΛΗΝ», Αθήνα, 2010 3. Β. Φωτεινάκης, Ε. Πατέρας, Αρ. Χανδρινός, «Κλινική Διάθλαση», εκδόσεις» ΕΛΛΗΝ» Αθήνα, 2010 4. «ORTHOKERATOLOGY GUIDE: SIDE EFFECTS, RISKS, AND MORE, NVISION» ( www.nvisioncenters.com ) 5. Written By: Reena Mukamal, Reviewed By: Thomas L Steinemann, “What Is Orthokeratology?”, Sep.13, 2018 ( www.aao.org )6. Ortho-K (Orthokeratology), ( www.orthokacademy.com ) 7. Σ. Γεωργιάδου, «ορθοκερατολογία», ( www.ivo.gr ) 8. «Orthokeratology lenses: wear and care advice», ( www.specsavers.co.uk ) 9. «What You Need to Know about Orthokeratology», January 22 2018, ( www.miamicontactlens.com ) 10. Vereniging Nederland, Ron Berten, Koen Koers, Vincent Molkenboer, Rob Gevers, Maarten Hobe , “The Orthokeratology Procedure (Position Paper)”, July 2014, ( www.ecoo.info ) 11. “Orthokeratology (Ortho-k): Is Corneal Reshaping Right for Me or My Child?”, September 2018, ( www.contactlenses.
org ) 12. Jessie Charm, “Orthokeratology: clinical utility and patient perspectives”, 2017, ( www.ncbi.nlm.nih.gov ) 13. Paul Gifford, “orthokeratology”, “contact lenses 3rd edition”, 2018, ( www.sciencedirect.com ) 14. www.aoa.org 15. John Murphy, More Details on Dua’s Layer of the Cornea, 2013, ( www.reviewofoptometry.com ) 16. Gary Heiting, “Ortho-K and corneal refractive therapy: Overnight contacts to correct myopia”, September 2020 ( www.allaboutvision.com ) 17. Lin LL, Shih YF, Hsiao CK, Chen CJ, Lee LA, Hung PT. Epidemiologic study of the prevalence and severity of myopia among schoolchildren in Taiwan in 2000. J Formos Med Assoc. 2001;100:684–691. [ PubMed ] [ Google Scholar 18. Zhao J, Mao J, Luo R, Li F, Munoz SR, Ellwein LB. The progression of refractive error in school-age children: Shunyi district. China. Am J Ophthalmol. 2002;134:735–743. doi: 10.1016/S0002-9394(02)01689-6. [ PubMed ] [ CrossRef ] [ Google Scholar ] 19. Saw SM, Gazzard G, Au Eong KG, Tan DT. Myopia: attempts to arrest progression. Br J Ophthalmol. 2002;86:1306–1311. doi: 10.1136/bjo.86.11.1306. [ PMC free article ] [ PubMed ] [ CrossRef ] [ Google Scholar ] 20. Zhu MJ, Feng HY, He XG, et al.. The control effect of orthokeratology on axial length elongation in Chinese children with myopia. BMC Ophthalmol 2014;14:14 PubMed | CrossRef 21. Caroline PJ. Contemporary orthokeratology. Cont Lens Anterior Eye 2001;24:41–46. [ PubMed ] [ Google Scholar ] 22. Dave T, Ruston D. Current trends in modern orthokeratology. Ophthalmic Physiol Opt 1998;18:224–233. [ PubMed ] [ Google Scholar ] 23. Cho P, Cheung SW. Retardation of myopia in Orthokeratology (ROMIO) study: a 2-year randomized clinical trial. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2012;53: 7077-85. 24. Hiraoka T, Kakita T, Okamoto F, Takahashi H, Oshika T. Longterm effect of overnight orthokeratology on axial length elongation in childhood myopia: a 5-year follow-up study. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2012;53: 3913-9 25. Swarbrick HA. Orthokeratology (corneal refractive therapy): What is it and how does it work? Eye Contact Lens 2004;30:181–185; discussion 205-6. [ PubMed ] [Google Scholar ] 26. Liu, Y. M., & Xie, P. (2016). The Safety of Orthokeratology–A Systematic Review. Eye & contact lens, 42(1),35–42. https://doi.org/10.1097/ICL.0000000000000219.
