Ηλικιακή εκφύλιση ώχρας κηλίδας

Η ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας είναι μια συχνή, μη αναστρέψιμη, χρόνια και προοδευτική πάθηση η οποία επηρεάζει στη πλειονότητα των περιστατικών άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και έχει ως αποτέλεσμα απώλεια του κεντρικού οπτικού πεδίου. Συνήθως, οι αλλοιώσεις που προκαλούνται είναι ήπιες με αποτέλεσμα τα άτομα να διατηρούν κομμάτι της όρασης τους για ανάγνωση και βασικές δουλειές στη καθημερινότητα τους. Η Η.Ε.Ω. αποτελεί βασικό παράγοντα απώλειας του κεντρικού οπτικού πεδίου στον ανεπτυγμένο κόσμο, επηρεάζοντας το 10% των ατόμων ηλικίας άνω των 60 ετών [6] και 25% των ατόμων ηλικίας άνω των 75 ετών [6], με την εκδήλωση της να είναι συχνότερη στους καυκάσιους. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (Η.Π.Α.) υπολογίζεται πως 2.000.000 άτομα έχουν προχωρημένη μορφή Η.Ε.Ω. και άλλα 8.000.000 [2,6] έχουν τουλάχιστον κάποια ηπιότερη μορφή, με το άμεσο κόστος το 2008 στο σύστημα υγείας στη βόρεια Αμερική εξαιτίας της Η.Ε.Ω. να υπολογίζεται πάνω από τα 250 δις δολάρια [2]. Η Η.Ε.Ω. είναι μια πάθηση που και οι δύο οφθαλμοί τείνουν να παρουσιάζουν αντίστοιχη εικόνα, βασικός παράγοντας για τη ανάπτυξη της πάθησης είναι η ηλικία, με διάφορες αιτίες να συγκαταλέγονται, χωρίς όμως να έχουμε ξεκάθαρη εικόνα για το αίτιο από το οποίο προκύπτει. Γενικότερα, χωρίζεται σε δύο ευρύτερες κατηγορίες την ξηρού τύπου και του υγρού τύπου, με το διαχωρισμό τους να γίνεται με βάση τα κλινικά σημεία που παρουσιάζει η κάθε μια.
Η ξηρή ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας είναι η συχνότερη και ταυτόχρονα η ηπιότερη μορφή εκ των δύο. Υπολογίζεται πως η ξηρή Η.Ε.Ω. αποτελεί το 80% – 85% όλων των περιστατικών, με το υπόλοιπο 15% – 20% να συμπληρώνει η υγρή μορφή [2,10,13]. Η υγρή μορφή οφείλεται για το 80% των περιστατικών που οδηγήθηκαν σε σημαντική απώλεια της όρασης [2]. Βασικό σημείο στο διαχωρισμό της μιας μορφής από την άλλη είναι η παρουσία η χοριοειδικής νεοαγγείωσης, δηλαδή, νέων παθολογικών αγγείων που προέρχονται από τον χοριοειδή και επεκτείνονται πάνω από τη μεμβράνη του Bruch προς τον αμφιβληστροειδή. Αυτά τα αγγεία που αναπτύσσονται και χαρακτηρίζουν την υγρού τύπου εκφύλιση της ωχράς κηλίδας μπορεί να οδηγήσουν σε διαρροή αίματος ή υγρού με αποτέλεσμα την ταχεία μη αναστρέψιμη απώλεια της κεντρικής όρασης. Στου υγρού τύπου εκφύλισης της ωχράς μπορεί να παρατηρηθεί κεντρικό ή παράκεντρο σκότωμα.
Από την άλλη η ξηρή εκφύλιση ωχράς κηλίδας παρουσιάζει συγκεκριμένες αλλαγές στην ωχρά, με συνηθέστερη τη παρουσία κίτρινων αλλοιώσεων γνωστά ως drusen. Η παρουσία τους ενδεχομένως να αποτελεί πρώιμο σημάδι της ξηρής μορφής με τους ασθενείς να είναι συχνά ασυμπτωματικοί. Το μέγεθος και ο αριθμός των Drusen συμβάλλουν στο ρίσκο για εξέλιξη της πάθησης. Τα Drusen κατηγοριοποιούνται με βάση το μέγεθος και το αν είναι σκληρά (τα σκληρά έχουν καθαρά οριοθετημένες άκρες, είναι μικρά σε μέγεθος και δεν σχετίζονται με την ηλικία με αποτέλεσμα να μην έχουν αυξημένο κίνδυνο για υγρή εκφύλιση) [2,9] ή μαλακά (τα μαλακά δεν έχουν οριοθετημένες άκρες, ενώ, μελέτες έχουν δείξει πως τα μεγάλα μαλακά drusen σχετίζονται με την ηλικία και έχουν υψηλότερο ρίσκο για προχωρημένη μορφή εκφύλισης και νεοαγγείωσης) [2,4,9]. Σύμφωνα με το μέγεθος τα drusen μπορεί να καταγραφούν ως μικρά, μεσαία ή μεγάλα. Συγκεκριμένα, μικρά θεωρούνται αν η διάμετρος τους δεν ξεπερνάει τα 63 mm, μεσαία αν η διάμετρος είναι μεταξύ 63 mm – 124 mm και μεγάλα αν ξεπερνάνε τα 125 mm[2]. Περαιτέρω, σημαντικό κλινικό στοιχείο αποτελεί επίσης ο αριθμός τον drusen συναρτήσει του μεγέθους [6]. Ειδικότερα, αν παρατηρούνται 0 – 5 drusen σε αριθμό με διάμετρο μικρότερη των 65 mm τότε το πιθανότερο να μην παρατηρούμε Η.Ε.Ω. αλλά αποτέλεσμα της ηλικίας. Αν παρατηρούνται πολλαπλά μικρά ή μερικά μεσαία μπορεί να αποτελεί καμπανάκι κινδύνου για την έναρξη της πάθησης. Σε περίπτωση που παρατηρούνται πολλαπλά μεσαία ή ένα μεγάλο τότε ενδεχομένως να βρισκόμαστε σε κάποιο ενδιάμεσο στάδιο της παθολογίας, ενώ, αν παρατηρείται ατροφία ή χοριοειδική νεοαγγείωση τότε η νόσος έχει προχωρήσει σε σημαντικό βαθμό [6]. Τέλος, σημαντικό στατιστικό αποτελεί πως άτομα άνω των 55 ετών με λίγα drusen έχουν 0.4% πιθανότητα [4] να αναπτύξουν προχωρημένου τύπου Η.Ε.Ω. μέσα στην επόμενη πενταετία, ενώ, υπάρχει πιθανότητα 10% – 15% πως οποιαδήποτε μορφή ξηρής εκφύλισης ωχράς κηλίδας να εξελιχθεί σε υγρού τύπο εκφύλισης [2].