Kερατόκωνος – τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται
Γράφει η Σοφία Αναστασιάδου, Οπτικός-Οπτομέτρης
Ο κερατόκωνος είναι μια μη φλεγμονώδης κερατεκτασία του κερατοειδούς που σχετίζεται με την καμπυλότητα του κερατοειδή. Πρόκειται για μια πάθηση που χαρακτηρίζεται από τη σταδιακή λέπτυνση του στρώματος του κερατοειδή, δημιουργία πτυχώσεων στη μεμβράνη του Descement και αλλοιώσεις στη μεμβράνη του Bowmann και του επιθηλίου. Η επιφάνεια ενός φυσιολογικού κερατοειδή έχει ομαλή καμπυλότητα. Στον κερατόκωνο, όπως το αναφέρει και η ετοιμολογία της λέξης, η ομαλή αυτή καμπυλότητα μετατρέπεται σε κωνική και αυξάνεται με αποτέλεσμα την παραμόρφωση των ειδώλων αφού οι ακτίνες φωτός που εισέρχονται στο μάτι δεν εστιάζουν σωστά πάνω στον αμφιβληστροειδή.
Μέχρι σήμερα είναι άγνωστη η αιτία εμφάνισης της νόσου. Θεωρείται κληρονομική ασθένεια που συνήθως εμφανίζεται σε νεαρά άτομα, στην εφηβική περίπου ηλικία και εξελίσσεται πιο γρήγορα μέχρι την ηλικία περίπου των 35-40 ετών όπου και παρατηρείται πλέον επιβράδυνση στην εξέλιξη της νόσου.
Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα του κερατόκωνου είναι η θολή όραση ακόμα και με τη χρήση διορθωτικών γυαλιών και συνήθως εκδηλώνεται με υψηλή μυωπία και αστιγματισμό.
Υπάρχει ανάγκη για συχνή χρήση αλλαγής γυαλιών και ο ασθενής παραπονιέται για παραμόρφωση της εικόνας που βλέπει. Κάποια επιπλέον συμπτώματα είναι ο ερεθισμός των ματιών και η επιθυμία του ασθενούς να τρίβει συνεχώς τα μάτια του, φωτοευαισθησία, δυσανεξία στους μαλακούς φακούς επαφής και δυσκολία κυρίως κατά τη νυχτερινή οδήγηση ή σε συνθήκες έντονης ηλιοφάνειας
Η διάγνωση του κερατόκωνου μπορεί να γίνει:
• Με την εξέταση τοπογραφίας Pentacam που απεικονίζεται η πρόσθια και οπίσθια επιφάνεια του κερατοειδή (Eικ.1)
• Με οπτική τομογραφία, που είναι γνωστή με τη συντομογραφία OCT (Optical coherence tomography) η οποία μας δίνει λεπτομερείς εικόνες του κερατοειδούς και μπορούμε να διακρίνουμε μέχρι και τη λέπτυνση του επιθηλίου. (Eικ. 2)
Για την αντιμετώπιση του κερατόκωνου υπάρχουν διάφορες μέθοδοι. Κάποιες χρησιμοποιούνται απλά για να βελτιώσουν την όραση του ασθενή και άλλοι για να σταματήσουν την εξέλιξή του. Στα αρχικά στάδια της νόσου ένας τρόπος αντιμετώπισης είναι η χρήση φακών επαφής κυρίως ημίσκληρων αεροδιαπερατών ή κερατοκωνικών και πολύ πιο σπάνια μαλακών φακών και γυαλιών οράσεως. Η άκαμπτη επιφάνεια των πρώτων με την πίεση που ασκούν στην ανώμαλη επιφάνεια του κερατοειδή τείνουν να την κάνουν ομαλή διορθώνοντας σημαντικά την υψηλή μυωπία και τον ανώμαλο αστιγματισμό και κατά συνέπεια βελτιώνουν την όραση. Σε μέτριους και πιο προχωρημένους κερατόκωνους εφαρμόζεται η μέθοδος των ενδοστρωματικών κερατοειδικών δακτυλίων. Είναι επέμβαση που πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία. Οι δακτύλιοι τοποθετούνται περιφερειακά του κερατοειδούς με τέτοιο τρόπο ώστε να ασκούν πίεση για να αλλάξει το σχήμα του κώνου.
Στις φωτογραφίες 3&4 διακρίνεται ο κερατοειδικός δακτύλιος.
Collagen Cross Linking (CXL). Η διασύνδεση κολλαγόνου όπως είναι η ελληνική ονομασία του, είναι μια νέα θεραπευτική και ελπιδοφόρα μέθοδος που έχει στόχο να σταματήσει την εξέλιξη του κερατόκωνου ή δευτεροπαθείς εκτασίες του κερατοειδή. Το Cross Linking εφαρμόστηκε πρώτη φορά το 1997 από το Γερμανό γιατρό Eberhard Spoerl στη Δρέσδη της Γερμανίας.
Αφού αφαιρεθεί αρχικά το επιθήλιο του κερατοειδούς, γίνεται ενστάλαξη ριβοφλαβίνης (βιταμίνη β2) πάνω στον κερατοειδή και στη συνέχεια η περιοχή ακτινοβολείται ελεγχόμενα με υπεριώδη ακτινοβολία UVA.
Με αυτόν τον τρόπο πολλαπλασιάζονται οι δεσμοί των ινών κολλαγόνου του κερατοειδή, ενισχύεται η δομή του και σταματάει η εξέλιξη του κερατόκωνου. (Eικ.5)
Σε πολύ προχωρημένα στάδια της ασθένειας όπου ο κερατοειδής τείνει να σχιστεί προκαλώντας μόνιμες βλάβες στην όραση του ασθενούς, προχωράμε σε μεταμόσχευση νέου υγιούς κερατοειδή. Χαρακτηριστική είναι η εικόνα 6 όπου διακρίνονται τα ράμματα περιμετρικά του κερατοειδούς.
Είναι σαφές οτι η πρώιμη διάγνωση και σωστή αντιμετώπιση της πάθησης του κερατόκωνου μειώνει κατά πολύ τις πιθανότητες να υποβληθεί ο ασθενής σε μεταμόσχευση κερατοειδούς.
